KONCENTRACJA UWAGI U DZIECKA
Umiejętność koncentracji jest niezwykle istotna w świecie, w którym człowiek narażony jest na stały dopływ bodźców. Nasz umysł, aby zachować równowagę, dokonuje wciąż wyboru pomiędzy tym co jest ważne, a co w tej chwili niepotrzebne. Osoba dorosła z racji doświadczenia, lepiej lub gorzej potrafi sprostać temu zadaniu. Lecz jak ma poradzić sobie z nim młody człowiek, który odbiera bodźce wzrokowe i dźwiękowe tak samo jak dorośli lub jeszcze intensywniej, a dodatkowo wszystko go ciekawi, wszystko chce wiedzieć od razu, a jego umiejętność radzenia sobie z emocjami jest wciąż w fazie bardzo intensywnego treningu? Koncentracja to zdolność skupienia/ natężenia uwagi. Jest ona potrzebna przy wszystkich świadomych działaniach, np. przy prowadzeniu samochodu przez dorosłego czy słuchaniu bajki czytanej przez mamę na dobranoc, ubieraniu się i jedzeniu. Umiejętność ta rozwija się stopniowo w toku życia człowieka. U małych dzieci mamy do czynienia z uwagą mimowolną, czyli przyciąganą bez ich woli poprzez np. głośny dźwięk, kolorowy obrazek lub poruszający się przedmiot. Uwaga dowolna natomiast rozwija się z czasem, od ok. 3 roku życia przez wiek przedszkolny i młodszy szkolny. Dzięki niej jesteśmy w stanie kierować naszą uwagą, dostrzegać i robić to co istotne w danym momencie, a więc np. wysłuchać polecenia i wykonać zadanie. Trudnościom w koncentracji często towarzyszy brak wytrwałości. Dla wielu dzieci problemem jest również spełnianie wymagań otoczenia – nie są gotowe do podjęcia wyzwań, zwłaszcza tych, gdy istnieje możliwość porażki.
Objawy niskiej koncentracji u dziecka:
- Poświęca małą ilości czasu zadaniu,
- Powierzchowne wykonuje zadań tzw. ”niechlujna” praca,
- Często przerywa zabawę,
- Frustruje się przy trudniejszych zadaniach,
- Wykonuje kilka rzeczy jednocześnie, nie doprowadza do końca
rozpoczętych czynności, - Szybko się męczy, narzeka na złe samopoczucie, bóle głowy, brak siły
- Potrzebuje dużej ilości czasu, żeby zacząć daną czynność,
- Jest mało dynamiczne, wręcz powolne,
- Nie kojarzy, zapomina usłyszanego przed chwilą polecenia, ma trudności w odnalezieniu się w sytuacji zadaniowej,
- Sprawia wrażenia mało spostrzegawczego,
- Szybko zniechęca się i nudzi.
Co możemy zrobić dla poprawy poziomu koncentracji dziecka?
- Przyjrzyj się otoczeniu dziecka i maksymalnie je uporządkuj.
- Słuchaj uważnie – ucz wzajemnej komunikacji. Nawiązuj z dzieckiem jak najczęściej kontakt werbalny: pytaj, jak minął dzień, jak się czuje, co dobrego i złego się wydarzyło.
- Zaobserwuj własne emocje i emocje panujące w domu – zapanuj nad nimi.
- Przyjrzyj się diecie swojego dziecka – nadmierna ilość słodyczy, a także sztuczne barwniki i konserwanty są jego wrogiem.
- Zwróć uwagę, czy Twoja pociecha śpi wystarczająco długo.
- Ruch to zdrowie! Aktywność ruchowa działa zbawiennie na mózg.
- Ogranicz bodźce – za dużo w życiu dzieci jest dziś bodźców płynących ze wszystkich stron (telewizor, komputer).
- Ćwicz wspólne pisanie liter, to poprawia poczucie własnej wartości, ale wymaga cierpliwości i dobrego nastawienia z twojej strony (dzieci, które mają problemy ze skupieniem się, piszą nieuważnie, brzydko, pośpiesznie).
- Unikaj strofowania – wzmacniaj dziecko pochwałami. Nie wytykaj błędów, nie pouczaj, nie narzekaj. Krytykując dziecko, wytwarzasz w nim postawę bierno – agresywną. Najlepszym sposobem na zmianę zachowania dziecka jest dostrzeganie właściwych jego form i natychmiastowe (od razy po wystąpieniu zachowania) chwalenie.
- Gry i zabawy rodzinne – większość gier kształtuje nawyki pożyteczne dla koncentracji uwagi – umiejętność czekania na swoją kolej, planowania i przewidywania, wytrwania do końca gry, stosowania się do umów i obowiązujących reguł.
- Porozmawiaj ze specjalistami.
- Warto też zbadać słuch i wzrok dziecka – nierzadko słaba koncentracja jest wynikiem wady słuchu lub ukrytej wady wzroku.
Przykładowe ćwiczenia wspomagające koncentrację uwagi:
- Lampa, nos, podłoga – mówimy podane słowa i pokazujemy je ręką (prosimy aby dziecko pokazywało z nami), potem prowadzący zabawę co innego mówi, co innego pokazuje (prosimy dziecko aby pokazywało tylko to co mówimy);
- Czytanie opowiadania – dorosły czyta opowiadanie lub bajkę, a dziecko ma za zadanie reagować na sygnały (np. umówione słowo „księżniczka”) klaśnięciem;
- Wystukiwanie rytmu – dziecko ma za zadanie wysłuchać rytmu zademonstrowanego przez osobę dorosłą (np. za pomocą cymbałków, bębenka lub klaśnięciami), a następnie wystukać go samodzielnie;
- Drukarka – rysujemy na plecach dziecka figury geometryczne, proste obrazki, dziecko ma za zadanie odgadnąć rysunek lub narysować odpowiedź na kartce;
- Szczegóły – wyszukiwanie szczegółów na rysunkach lub różnic między ilustracjami;
- Labirynty; plan wydarzeń – słuchanie tekstu czytanego głośno przez osobę dorosłą, po czym – opowiadanie treści lub układanie planu wydarzeń;
- Głuchy telefon;
- Gry planszowe i układanki – np. puzzle, bierki, mozaika, memo, itp.
PAMIĘTAJMY!
Koncentracja uwagi dowolnej jest stanem, który należy wspierać i ćwiczyć, ale zawsze z rozsądkiem, w dostosowanych do wieku ćwiczeniach i tylko metodami przyjaznymi dziecku.